Προαπαιτούμενα, προκειμένου να αρχίσουν
οι εργασίες της Προαίρεσης, σήμερα δωρεά Σταύρου Νιάρχου

1. ΜΟΥΣΕΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ (σχεδιασμός της έκθεσης, η θεωρία της, το σύνολο των έργων και οι απαιτήσεις για την ηλεκτροτεχνολογική ή άλλη υποστήριξή τους)

Η μουσειολογική μελέτη έχει κατ’ αρχήν εγκριθεί από το Δ.Σ. (τον Μάρτιο 2014), χωρίς να είχε ολοκληρωμένη εισήγηση για αυτήν, μόνο και προκειμένου να προλάβουμε τις προθεσμίες στο Συμβούλιο Μουσείων, και με την υπόσχεση της κυρίας Διευθύντριας ότι θα επανέλθουμε στο ζήτημα για μια ολοκληρωμένη παρουσίαση. Αυτό δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα, με το επινοημένο επιχείρημα της κυρίας Διευθύντριας ότι αποτελεί πνευματική της ιδιοκτησία, η οποία δεν μπορεί να μπει σε έλεγχο.

Δεν αναγνωρίζει επίσης, παρόλο που της έχει επισημανθεί κατ’ επανάληψη, ότι και για τη μουσειολογική μελέτη οφείλει το Δ.Σ. να έχει τις απόψεις του ΦΔΕ, σχετικά με τεχνικά θέματα για την έκθεση των έργων τέχνης. Το επιχείρημα που έχει επινοήσει -και για αυτή την περίπτωση- είναι ότι ο ΦΔΕ δεν είναι αρμόδιος να κρίνει το επιστημονικό της έργο.

Η διαπίστωση της έλλειψης μιας ολοκληρωμένης μουσειολογικής μελέτης εμφανίζεται, εμμέσως πλην σαφώς, στις παρατηρήσεις των δύο υπουργικών αποφάσεων της 21/3/2014 και 29/4/2014 για τη μουσειογραφική. Εδώ θα αναφέρω την απόφαση της 29/4, η οποία επαναλαμβάνει τις παρατηρήσεις της προγενέστερης για τη μουσειογραφική μελέτη και ζητάει:

«- Να συνταχθεί πλήρης φάκελος με τα έργα τέχνης που θα εκτεθούν σε κάθε εκθεσιακό χώρο, ο οποίο να συνοδεύεται από σχέδια με σήμανση του αποτυπώματος της θέσης τους σε κάθε χώρο, καθώς και τις απαραίτητες τεχνικές προδιαγραφές για την έκθεσή τους (τρόπος στήριξης, εξοπλισμός απόδοσης, συνθήκες μικροκλίματος όπου απαιτούνται κλπ.).

- Να συνταχθούν τα σενάρια ειδικού - εκθεσιακού φωτισμού. »

Και τα δύο αιτούμμενα είναι κεφάλαια της μουσειολογικής μελέτης.

Η κυρία Διευθύντρια, στο e-mail της από 21/7/2014, με το οποίο ζητάει να “φορτώσει” στο Δ.Σ. τις δικές τις επιλογές και αναθέσεις, γράφει: « Είχε προηγηθεί έγκριση της μουσειολογικής μελέτης-μουσειογραφικής προμελέτης του ΕΜΣΤ με ορισμένες παρατηρήσεις με την από 21/3/2014 υπουργική απόφαση. » Θεωρεί ότι το θέμα της μουσειολογικής μελέτης είναι τελειωμένο. Για δε το θέμα των παρατηρήσεων σημειώνει παρακάτω: « Σε ό,τι με αφορά … έχουν δοθεί όλα τα απαραίτητα στοιχεία στους μελετητές για την οριστικοποίηση της μουσειογραφικής μελέτης.» Παρακάμπτει ότι η μια από τις παρατηρήσεις, που αφορά την ίδια, είναι: «Να συνταχθεί πλήρης φάκελος με τα έργα τέχνης που θα εκτεθούν σε κάθε εκθεσιακό χώρο… [κ.λπ.]», τον οποίο φάκελο οφείλει πρώτα να παρουσιάσει στο Δ.Σ., το οποίο είναι και αυτό, σύμφωνα με το νόμο, που αναθέτει τις μελέτες.

Επιπλέον απουσιάζει εισήγηση για το οικονομικό κόστος της υλοποίησης της μουσειολογικής μελέτης. Παραδείγματος χάρη, η κυρία Διευθύντρια, σε συνεντεύξεις τύπου, έχει αναφερθεί ενδεικτικά σε αναθέσεις έργων (π.χ. Διοχάντη), καθώς και σε δανεισμούς έργων από διεθνή μουσεία. Και οι δύο κατηγορίες συνεπάγονται δαπάνες, υλικών ενδεχομένως, εγκατάστασης, μεταφοράς, ασφάλισης κ.λπ. Επιπλέον υπάρχουν και άλλες δαπάνες για έργα της μόνιμης συλλογής του μουσείου, που χρειάζονται ειδικές εργασίες εγκατάστασης (π.χ. Καμπακόφ, 10 ημέρες περίπου εξειδικευμένης εργασίας για την ανασύνθεση του έργου).

Η κυρία Διευθύντρια έχει δηλώσει κατ’ επανάληψη, σε συνεντεύξεις της στον τύπο τον Δεκέμβριο του 2013, όπως και στο Δ.Σ. προφορικά, ότι απαιτούνται 1.400.000 € για τα εγκαίνια του Μουσείου, ποσό το οποίο θα αφορά σε έργα τέχνης και προσωπικό για τη λειτουργία του Μουσείου. Καμία σχέση με τα 3 εκατομμύρια € της Προαίρεσης, σήμερα δωρεάς Σταύρου Νιάρχου. Ποτέ δεν διευκρίνισε αναλυτικά όμως, πώς κατανέμεται αυτό το ποσό.

Το Δ.Σ. πρέπει να έχει, μαζί με την ολοκληρωμένη μουσειολογική μελέτη, και γραπτή εισήγηση από την κυρία Διευθύντρια για το συνολικό κόστος της και πώς αυτό κατανέμεται αναλυτικά.

Τέλος, εκκρεμεί και απόφαση του Δ.Σ. (καθ’ υπόδειξη της υπουργικής απόφασης) για χώρο αποθήκευσης έργων. Μια τέτοια απόφαση επηρεάζει σαφώς και την μουσειολογική και την μουσειογραφική μελέτη. Το θέμα αυτό υπήρχε στην ημερήσια διάταξη του Δ.Σ. για πολλές συνεδρίες και εξαφανίστηκε, χωρίς να έχει υπάρξει απόφαση.

2. ΜΟΥΣΕΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ (αφορά στον αρχιτεκτονικό, τεχνολογικό κ.λπ. εξοπλισμό για τις ανάγκες της έκθεσης), αντικείμενο που περιλαμβάνεται στην Προαίρεση, σήμερα δωρεά Σταύρου Νιάρχου

Νομίζω ότι είναι σαφές ότι οι εργασίες της μουσειογραφικής μελέτης πρέπει να προκύπτουν από το σχεδιασμό και τις απαιτήσεις της μουσειολογικής, πράγμα που, λόγω αυτών που προανέφερα, καθιστά τη μουσειογραφική έως σήμερα μη οριστικοποιημένη. Αυτό το ζήτημα επισημαίνουν οι εν λόγω δύο υπουργικές αποφάσεις της 21/3/2014, που την αποκαλεί προμελέτη, και της 29/4/2014, που την αποκαλεί Α’ στάδιο Οριστικής Μελέτης, διότι στον ενδιάμεσο μήνα δεν ικανοποιήθηκαν οι παρατηρήσεις της πρώτης.

Παραθέτω για το θέμα αυτό την υπουργική απόφαση του λεγόμενου Α΄ σταδίου της 29/4/2014:

« ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ

Την έγκριση του Α΄ σταδίου της Οριστικής Μουσειογραφικής Μελέτης του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης υπό τις παρακάτω προϋποθέσεις, οι οποίες θα περιληφθούν στο Β΄ στάδιό της:

- Το Β΄ στάδιο της οριστικής μουσειογραφικής μελέτης αφού ελεγχθεί πλήρως από το

Φορέα Διεύθυνσης Έργου (ΦΔΕ) ως προς την αρτιότητα, την επάρκεια και τη

συμβατότητά της με το συμβατικό αντικείμενο του έργου που υλοποιείται, καθώς και ως προς την εξασφάλιση των νόμιμων αδειοδοτήσεων, να διαβιβαστεί συνοδευόμενη από τη σχετική απόφαση έγκρισής της από το ΔΣ του Μουσείου και τη σχετική έκθεση του ΦΔΕ, για έλεγχο και έγκριση από τις συναρμόδιες Διευθύνσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (Διεύθυνση Μελετών Μουσείων και Πολιτιστικών Κτηρίων και Διεύθυνση Εικαστικών Τεχνών), μετά από γνωμοδότηση του αρμόδιου Συμβούλιο Μουσείων.

- Να διερευνηθεί η δυνατότητα εξεύρεσης χώρου για τη φύλαξη των έργων τέχνης της συλλογής.

- Να ληφθούν υπόψη όλες οι προδιαγραφές ασφαλείας κίνησης των επισκεπτών.

- Να συνταχθεί πλήρης φάκελος με τα έργα τέχνης που θα εκτεθούν σε κάθε εκθεσιακό χώρο, ο οποίο να συνοδεύεται από σχέδια με σήμανση του αποτυπώματος της θέσης τους σε κάθε χώρο, καθώς και τις απαραίτητες τεχνικές προδιαγραφές για την έκθεσή τους (τρόπος στήριξης, εξοπλισμός απόδοσης, συνθήκες μικροκλίματος όπου απαιτούνται κλπ.).

- Να συνταχθούν τα σενάρια ειδικού - εκθεσιακού φωτισμού.

- Να βελτιστοποιηθεί ο εξοπλισμός απόδοσης των οπτικοακουστικών εκθεμάτων με

κριτήρια: α) την χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση, β) τον περιορισμό της έκλυσης θερμικών φορτίων, γ) τον περιορισμό της στάθμης θορύβου κατά τη λειτουργία του, δ) τη συμβατότητα με το σύστημα διαχείρισης ορθής λειτουργίας του από απόσταση, ε) το βάρος και το μέγεθος του, ζ) τον περιορισμό του κόστους συντήρησής του και η) την αποφυγή αποκλεισμού κάποιου εκ των διαδεδομένων λειτουργικών συστημάτων.

- Να αντικατασταθούν όλα τα διάφανα τμήματα των κατασκευών με κρύσταλλα extra clear (υπέρλευκα) antireflective (αντιανακλαστικά) laminated (πολυστρωματικά) (4+6+0,76 μεμβράνη PVB), όπου αυτά δεν συμμετέχουν στην εικαστική παρουσίαση του εκθέματος.

- Να περιληφθούν, όπου απαιτείται, για την ασφάλεια των εκθεμάτων κλειδαριές ασφαλείας κυλινδρικού τύπου 11 δίσκων με δυνατότητα ομαδοποίησης των κλειδαριών.

- Να βελτιστοποιηθεί η ποιότητα των υλικών του εκθεσιακού εξοπλισμού στον οποίο εκτίθενται χαρτώα εκθέματα και θα περιληφθούν σε αυτόν το παθητικό σύστημα ελέγχου του μικροκλίματος με ρυθμιστή σχετικής υγρασίας και σύστημα καταγραφής

μικροκλίματος.

- Να χρησιμοποιηθούν τόσο για το γενικό, όσο και για τον ειδικό φωτισμό των προθηκών, λαμπτήρες LED.

Ο Υπουργός

Πολιτισμού & Αθλητισμού

Πάνος Παναγιωτόπουλος »

3. ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ και λοιπές εργασίες για τη λειτουργία του Μουσείου (αφορά σε υπηρεσίες μηχανοργάνωσης και στον σχετικό εξοπλισμό, καθώς και στον τεχνολογικό και άλλον εξοπλισμό λειτουργίας σε διάφορους χώρους του κτιρίου, κλπ), αντικείμενο που επίσης περιλαμβάνεται στην Προαίρεση, σήμερα δωρεά Σταύρου Νιάρχου.

Για τα παραπάνω θέματα ο ΦΔΕ έχει διατυπώσει στο παρελθόν παρατηρήσεις σε διάφορες επιστολές που έχει στείλει προς το Δ.Σ. Δεν είναι γνωστό μέχρι σήμερα εάν οι παρατηρήσεις αυτές έχουν ληφθεί υπόψη από τους αντίστοιχους μελετητές και εάν θα επανέλθουν με διορθωμένες μελέτες, προκειμένου όπως απαιτείται να υποβληθούν στο Δ.Σ. για έγκριση, καθώς και να διευκρινισθεί ποιες από αυτές πρέπει τυχόν να υποβληθούν σε αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ για την έγκρισή τους.

Εδώ, βέβαια, πρέπει να επισημάνω ότι οι μελετητές των προμελετών του Α’ σταδίου της μουσειογραφικής μελέτης επιλέγηκαν από την κυρία Διευθύντρια εν αγνοία του Δ.Σ. Η κυρία Διευθύντρια, έχοντας την αβάσιμη άποψη ότι η ίδια είναι όργανο διοίκησης και ότι ο Κανονισμός Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (ΚΕΠΥ) δεν ισχύει, γιατί το Μουσείο είναι Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, πιστεύει ότι μπορεί να κάνει ότι αυτή νομίζει. Ανακάλυψε όμως ότι δεν μπορεί να πληρώσει τους μελετητές χωρίς απόφαση του Δ.Σ. Έτσι, χάρην και πάλι των πιο πάνω προθεσμιών του Συμβουλίου Μουσείων, οι προμελέτες δηλώθηκαν ως ‘δωρεά’ των μελετητών.

Βάσει του ΚΕΠΥ -που έχει επικαιροποιηθεί από τις 13/6/2013, αλλά δεν παρουσιάστηκε στο Δ.Σ. για να ψηφιστεί (το Δ.Σ. αγνοούσε μέχρι χθες, 21/7/2014) την ύπαρξη του επικαιροποιημένου ΚΕΠΥ)- δεν είναι δυνατόν να ανατεθούν οι μελέτες χωρίς διαδικασίες, πράγμα που σημαίνει ότι ενδέχεται οι δωρητές-μελετητές να μην είναι τελικά οι ανάδοχοι.

Η συγκρότηση της ΟΔΕΜΣΤ (μη κερδοσκοπική) θεωρήθηκε λύση, αλλά καθυστερεί.

Ένα χρόνο, ίσως παραπάνω, είναι που η κυρία Διευθύντρια, με διάφορους τακτικισμούς, προκειμένου να κρατάει μακριά το Δ.Σ. από το να έχει γνώση και τον έλεγχο του Μουσείου, έχει δημιουργήσει απίθανες καθυστερήσεις, τις οποίες τώρα προσπαθεί να τις χρεώσει στο Δ.Σ. και τις διαδικασίες του Δημοσίου.

Η κυρία Διευθύντρια γνωρίζει πολύ καλά, τόσο από τις ατέρμονες συζητήσεις στο Δ.Σ., όσο και -πολύ περισσότερο- από τις παρατηρήσεις των υπουργικών αποφάσεων, ότι όλες οι πιο πάνω μελέτες πρέπει να ελεγχθούν από τον ΦΔΕ κατόπιν εντολής του Δ.Σ., προκειμένου αυτό να τις εγκρίνει.

Όμως, αυτή η πολύ απλή διαδικασία, απλή στην περιγραφή της, έχει το “ελάττωμα” να αναδεικνύει τον διοικητικό ρόλο του Δ.Σ., πράγμα που η κυρία Διευθύντρια δεν αποδέχεται.

4. Η πολύπλευρη και πολυεπίπεδη δραστηριότητα του Μουσείου, αντικειμενικά επιβάλλει έναν αποκλειστικά διοικητικό Διευθυντή με πολύπλευρες και πολυεπίπεδες γνώσεις, που να διορίζεται μετά από διαδικασίες από το Δ.Σ. Το Δ.Σ. δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς έναν διοικητικό Διευθυντή, που να το ενημερώνει επαρκώς, να το προστατεύει και να εφαρμόζει τις αποφάσεις του.

Η κυρία Διευθύντρια, έχοντας την αντίληψη ότι είναι διοικητικό όργανο η ίδια, όπως κατ’ εξακολούθηση δηλώνει, νομίζει ότι της επιτρέπεται, όχι μόνο να μην εφαρμόζει τις αποφάσεις του Δ.Σ., αλλά και να το αντιστρατεύεται επιδεικτικά.

Αυτό έχει δημιουργήσει μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση για το Μουσείο και για το Δ.Σ., το οποίο έχει αποκλειστικά τις όποιες νομικές ευθύνες (όπως και κάθε μέλος ατομικά).

Τι δίνει στην κυρία Διευθύντρια τη «δύναμη» να συμπεριφέρεται έτσι;

Τι εμποδίζει το Δ.Σ. να ασκεί τα καθήκοντά του;

Πιστεύω ότι το πρόβλημα -θέλουμε, δεν θέλουμε- είναι της πολιτικής ηγεσίας.

Μιχάλης Παπαδάκης