ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙ (1987-1994)
Τα κύρια σημεία που μπαίνουν στα δύο κείμενα που ακολουθούν είναι τα εξής:- Το "Σημείο" είναι μια έννοια δομική που περιέχει την αυτοαναίρεση της = Κίνηση.
- Κάθε αλλαγή είναι Αλλαγή Κλίμακας. Η γραφική παράσταση της κίνησης, η σπείρα, πρέπει να ειδωθεί ως σπείρα με διευρυνόμενους κύκλους.
- Η Σχέση Τέχνης - Επιστήμης είναι ουσιώδης. Η Τέχνη - Επιστήμη εκφράζουν διαφορετικές εκφάνσεις της Ουσίας: Όλο και Επιμέρους, Απροσδιόριστο και Προσδιορισμένο
"Το Κορίτσι Με Το Τόπι" είναι μία σειρά που ξεκίνησε το Γενάρη του '87. "
Μέχρι τώρα περιλαμβάνει τρία έργα σε φυσικό (του ανθρώπου) μέγεθος (τα Νo 1, Νo 5, Νo 6), τρία έργα στο μισό του φυσικού (τα Νo 2, Νo 3, Νo 4), πέντε έργα στο τέταρτο του φυσικού (παράλληλη σειρά) και πολλά σχέδια με μολύβι και παστέλ.
Ο πλήρης τίτλος της σειράς είναι "Το Κορίτσι Με Το Τόπι" ή "κίνηση - ανάπτυξη του σημείου". Το θέμα της σειράς είναι ένα κορίτσι στην εφηβεία, στη μετάβαση δηλαδή από την παιδική ηλικία στην ωριμότητα, και ταυτόχρονα ένα Σημείο στο χώρο και στο χρόνο. Το επεξεργάζομαι ως το δομικό στοιχείο (μέρος) ενός Όλου. Ως μέρος περιέχει όλες τις ιδιότητες του Όλου μη ανεπτυγμένες, και για το λόγο αυτό βρίσκεται σε αυτοεξέλιξη όπως και το Όλο.
Έτσι Σημείο είναι το άπειρα μικρό που περιέχει το άπειρα μεγάλο.
Ο άνθρωπος ως η πιο ανεπτυγμένη μορφή της μέχρι τώρα γνωστής Φύσης, μπορεί να είναι και το Μέτρο της γιατί περιέχει όλες της τις ιδιότητες. Ακόμη και η κοινωνική ιδιότητα του ανθρώπου ως είδος, με όσα αυτή συνεπάγεται στη διαφορά της από τ' άλλα είδη, ανήκει κι' αυτή στη Φύση.
Η εφηβεία είναι η Στιγμή - Σημείο όπου συναντιόνται με δραματικά, πολλές φορές, επακόλουθα, η βιωματική, ατομική γνώση με την κοινωνική πράξη και συνείδηση.
Η ωρίμανση απαιτεί κάτω από τη πίεση του ευρύτερου χώρου - περιβάλλοντος την επανεξέταση των δεδομένων της βιωματικής εμπειρίας μέσα στην οποία ενυπάρχουν τα κύρια στοιχεία του τελικού προορισμού .
Το τόπι και το τσέρκι είναι παιχνίδια, αλλά είναι και τα τέλεια σχήματα (στις τρεις και στις δύο διαστάσεις - σφαίρα και κύκλος).
Η εικόνα ενός κοριτσιού είναι παράλληλα φορτισμένη με πολλές έννοιες όπως του ερωτισμού, του εν δυνάμει πολλαπλασιασμού κ.λ.π.
Στο Νo 1 και Νo 2 (βλέπε σχεδιαγράμματα) το κορίτσι συσπειρώνεται γύρω απ΄ τον εντελή σκοπό (τόπι).
Νο. 1 Πρόσθια όψη
No. 1 Πλάγια όψη
No.2
Η κίνηση των αξόνων των μελών σε σχέση με τις εντάσεις των γραμμών των περιγραμμάτων, προσπαθεί να δώσει την αίσθηση ενός συστήματος που βρίσκεται σε ηρεμία μόνο και μόνο επειδή ακόμα οι αντίρροπες προς την εσωστρεφή τάση δυνάμεις δεν έχουν υπερτερήσει. Ισορροπούν οριακά.
Στο Νo 3 και Νo 4 (βλέπε σχεδιαγράμματα) αρχίζει η κίνηση προς τα έξω.
No. 3 Πρόσθια όψη
Νο. 3 Πλάγια όψη
No. 4
Η ισορροπία του όλου συστήματος ολοκληρώνεται - εξαντλείται (Νo 3), και ταυτόχρονα αρχίζει να παρασύρεται σε μία κίνηση προς τα έξω. Η δυναμική κίνηση της σφαίρας (τόπι) προς τα έξω αφήνει πίσω της το αποτύπωμά της, το αρνητικό της (Νo 4).
Στο Νo 5 και Νo 6 (βλέπε σχεδιαγράμματα) το ξεδίπλωμα έχει ολοκληρωθεί αλλά δεν έχει ακόμη συγκροτηθεί ένα νέο αυθύπαρκτο σύστημα.
No. 5 Πρόσθια όψη
Νο. 5 Πλάγια όψη
Νο. 6 Πλάγια όψη
Νο. 6 Πρόσθια όψη
Η εξάρτηση του νέου μορφώματος από το παλιό είναι καθοριστική.
Το τσέρκι είναι το αποτύπωμα της προηγούμενης κατάστασης του συστήματος, η γραφική του παράσταση και ταυτόχρονα η προβολή της σφαίρας (τόπι), που λειτουργεί σαν στήριγμα του νέου υπό διαμόρφωση συστήματος (Σχ. 1).
Η αλληλεξάρτηση τονίζεται από το τόπι που όντας στο μέσον της σύνθεσης (Νo 5) λειτουργεί τόσο σαν το αντικείμενο που το τσέρκι απεικονίζει ως προβολή του στις δύο διαστάσεις (μη Είναι - παρελθόν), όσο και ως ο εντελής σκοπός του γίγνεσθαι του νέου συστήματος (Σχ. 1 & Σχ. 2).
Στο Νo 6 έγινε φανερό πλέον ότι, η μετάβαση ενός δυναμικού συστήματος από μία κατάσταση σε μία άλλη, ανάλογη, που να περιέχει και την έννοια της εξέλιξης - ανάπτυξης, δεν είναι μία προσθετική διαδικασία αλλά μία διαδικασία αλλαγής κλίμακας. Γραφικά μπορεί ν' αποδοθεί ως σπείρα με διευρυνόμενους κύκλους.
Στο Νo 5 αλλά περισσότερο στο Νo 6, το σύστημα, παρ' όλο που διατηρεί το σημείο αναφοράς του (το τόπι), αλλάζει συμπεριφορά και γίνεται πιο ανοιχτό.
Η κυρίαρχη τάση πλέον δεν μπορούσε να είναι η σφαιρική φόρμα άμεσα. Παρ' όλο που ενυπάρχει, κάτω από την επίδραση της σφαίρας (τόπι) διαχέεται σε συστροφές κι ελικοειδή μορφώματα.
Αυτός είναι ο λόγος που στο Νo 6 έβαλα το τόπι σ' αυτή την επισφαλή θέση. Είχα έντονη την ανάγκη να το εντάξω σ' ένα μεγαλύτερο σφαιροειδές σύστημα, μη ορατό ακόμα.
Προεκτεινόμενοι οι βασικοί άξονες, σε γραφική παράσταση, τέμνονται στην περίμετρο ενός κύκλου με διάμετρο το ύψος της σύνθεσης και κέντρο τη βάση της μπάλας (τόπι) (Σχ. 3).
Η καταστροφή της κατάστασης ηρεμίας ενός συστήματος, προκειμένου αυτό να περάσει σ' άλλη κλίμακα, έχει σαν συνέπεια την δημιουργία απρόβλεπτων καταστάσεων, παρ' όλο που κρατά μέσα του, στοιχεία τόσο της καταγωγής του όσο και του τελικού "σκοπού".
Κάπως έτσι θα πρέπει να εξελίσσεται και το Σύμπαν. Η τεράστια ποικιλία των μορφών του πρέπει να εκφράζουν την διαδικασία αλλαγής κλίμακάς του.
Κάπως έτσι θα πρέπει να εξελίσσεται και ο άνθρωπος. Η τεράστια ποικιλία των μορφών τόσο στην κοινωνική όσο και στην ατομική ζωή του πρέπει να εκφράζουν την διαδικασία της διαρκούς αλλαγής και της δικής του κλίμακας.
Αν στη Γεωμετρία του χώρου συμπεριλάβουμε και το χρόνο ως την τέταρτη διάσταση, τότε κάθε μέτρηση γίνεται μη αντιστρεπτή. Η επανάληψη μιας διαδικασίας είναι φαινομενικά επαναλαμβανόμενη.
Η έννοια του Απόλυτου καταργείται από την έννοια του Σχετικού για να αποκατασταθεί ξανά (το απόλυτο) σ' άλλη κλίμακα κ.ο.κ..
Έτσι η αναζήτηση των ν διαστάσεων δεν είναι μία αναζήτηση ενός κόσμου πέρα από την εμπειρία, ενός κόσμου υπερβατικού με δικούς του νόμους.
Ο ορθολογισμός της τυπικής λογικής ερχόμενος αντιμέτωπος με τα δεδομένα διαδικασιών όπου φαίνεται να μην υπάρχει αιτιότητα, "λύνει" το πρόβλημα με το να φαντάζεται ένας κόσμο απόλυτα διαφορετικό, σε παράλληλη ύπαρξη με το δικό μας και που απλώς, που και που, μας κάνει νύξεις της ύπαρξής του.
Αντίθετα, οι ν διαστάσεις εκφράζουν την αναγνώριση της συμμετοχής παραμέτρων που δεν μπορούν ν' αγνοηθούν όταν είναι αναγκαία η ακρίβεια στην περιγραφή φαινομένων.
Η μαθηματική διατύπωση των φυσικών φαινομένων ως μη αντιστρεπτών, θα είναι κατά τη γνώμη μου, και η μαθηματική έκφραση της διαδικασίας αλλαγής κλίμακας.
Αυτές οι σκέψεις (που συνοπτικά καταθέτω εδώ) που βγήκανε από τη δουλεία πάνω στη Σειρά "Το Κορίτσι Με Το Τόπι" με στρέψανε στην έννοια του "Στροβίλου".
Στη σειρά, δύο έργα, το Νo 2 και Νo 4, κινούν το θέμα μέσα από καθαρές στερεομετρικές φόρμες.
Αυτό το έκανα για δύο λόγους: α) Προκειμένου να ερευνήσω πώς η κεντρική ιδέα λειτουργεί σε αντιστοιχία με την αναγωγή της στην καθαρή φόρμα και πώς η τελευταία βοηθάει την ιδέα, και β) να μελετήσω πώς η Καθολικότητα της καθαρής φόρμας γίνεται Ατομικότητα ώστε να αποκτήσει την έννοια της Ύπαρξης
Τέλος θα διακινδυνεύσω να διατυπώσω μία γενική σκέψη περί Τέχνης, μ' έναν αφοριστικό, κατ' ανάγκην τρόπο, εξ' αιτίας της φύσης του κειμένου.
Κάθε φορά που ένας καλλιτέχνης έρχεται αντιμέτωπος με το άδειο τελάρο ή καβαλέτο, έρχεται κι αντιμέτωπος, συνειδητά ή ασυνείδητα, με το ερώτημα "τι είναι Τέχνη;".
Κάθε έργο που βγαίνει ν' αντιμετωπίσει τον κόσμο είναι και μία απάντηση σ' αυτό το ερώτημα.
Όχι στο επίπεδο της Φόρμας, του Θέματος και οποιουδήποτε άλλου στοιχείου απ' αυτά που μπορούν να ονομαστούν εξωτερικά χαρακτηριστικά.
Η απάντηση βρίσκεται στο πώς χειρίζεται (εκφράζει) την ουσιαστική σχέση που το συγκροτεί ως υπόσταση (τη σχέση μορφής - περιεχομένου) και πώς ανοίγει ένα δρόμο προς τη ζητούμενη αλήθεια του Είναι, που κύριο εκφραστή έχει για την Τέχνη (και για την Επιστήμη εν μέρη) το Ωραίο. Η Τέχνη πιστεύει στο Ωραίο επειδή συμπίπτει με την βαθύτερη Αλήθεια του περιεχομένου της, τη βεβαιώνει.
Μόνο εφ' όσον δεχτεί κανείς τα παραπάνω ως ισχύοντα, μπορεί να πει ότι χωρίς την Τέχνη δεν θα ήταν δυνατό να υπάρξει η αναπτυγμένη κοινωνική συνοχή που ήταν αναγκαία προκειμένου να εξελιχθεί το εργαλείο, προϋπόθεση στην διαδικασία ανθρωποποίησης του πιθήκου.
Μ' άλλα λόγια χωρίς την Τέχνη, δε θα μπορούσε να υπάρξει ανθρώπινη κοινωνική Ιστορία, όχι μόνο όπως αυτή που γνωρίζουμε, αλλά οποιασδήποτε μορφής.
Συνεχίζοντας αυτό το συλλογισμό και με τις προϋποθέσεις που έχουν ήδη τεθεί, μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι χωρίς την Τέχνη δεν θα ήταν δυνατόν να υπάρξει Επιστήμη.
Όσο και να χωρίζεται η Τέχνη στην ιστορική της διαδρομή σε "-ισμούς", ποτέ δεν παραιτήθηκε από τις βαθιές επιδιώξεις της και δεν απαρνήθηκε τους βαθιούς κοινωνικούς δεσμούς που προαναφέρθηκαν.
Μάλιστα θα μπορούσε να δει κανείς, ότι κάθε φορά που η Τέχνη κατάφερνε να αρθεί στο ύψος της μεγάλης αποστολής της στις μεγάλες ιστορικά στιγμές της, τα μεγάλα της επιτεύγματα στο επίπεδο της διείσδυσής της στους νόμους της Παγκόσμιας Αρμονίας, συνδυάζονταν μ' ένα στοιχείο φαινομενικής απλότητας, ως προς τη μορφή πρώτου επιπέδου, που της έδινε την ικανότητα να γίνεται προσιτή στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, να σπάει δηλαδή τις πνευματικές περιχαρακώσεις των κοινωνικών ελίτ.
"Κορίτσι με το Τόπι Νο 1"
Παράλληλη σειρά
15 cm, ορείχαλκος
"Κορίτσι με το Τόπι"
παστέλ σε χαρτί, 50 x 35 cm
"Κορίτσι με το Τόπι"
παστέλ σε χαρτί, 50 x 35 cm
"Κορίτσι με το Τόπι"
μολύβι σε χαρτί, 50 x 70 cm
"Κορίτσι με το Τόπι"
παστέλ σε χαρτί, 50 x 70 cm
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1: Το σημείο: Χωρίς καμιά διάσταση (μη υπάρχον ...), είναι ταυτόχρονα συγκεκριμένος τόπος που ορίζεται από σχέσεις κι αναδεικνύεται ως το συστατικό στοιχείο (... που υπάρχει) της ύπαρξης.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2: Το έργο Τέχνης διαφέρει απ' οποιαδήποτε άλλη κατασκευή στο ότι δεν εξυπηρετεί κάποιο συγκεκριμένο σκοπό. Ούτε ακόμη και το να αποδώσει παραστατικά μιαν ιδέα.
Η έννοια που ενυπάρχει σ' αυτό, ανήκει στις σημαντικές συνιστώσες που θεμελιώνουν την υπόστασή του, την "Ατομικότητά" του. Η άλλη, είναι το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένο. Το θέμα, τα περιγραφικά στοιχεία κ.λ.π. αποτελούν κι αυτά συνιστώσες πλευρές της υπόστασής του αλλά μικρότερης σημασίας.
Χωρίς την "Ατομικότητα" η αναγωγή στην Καθολικότητα γίνεται συμβατική ή αυθαίρετη. Μ' αυτήν την έννοια η Tέχνη δεν αποδεικνύει, αλλά αποκαλύπτει. Οι απαντήσεις της, μόνο τη Φαντασία μπορούν να ικανοποιήσουν πλήρως.
Ως εκ τούτου, οι γραφικές παραστάσεις των αξόνων που παραθέτω πιο πάνω, δεν έχουν μεγαλύτερη αξία απ' αυτήν, της βοήθειας στην ανάγνωση του κειμένου. Το δε γεγονός ότι δεν αποδίδουν την τρίτη διάσταση, τις κάνει ακόμη περισσότερο συμβατικές...
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 3: Οι αναγωγές ενός έργου σε γεωμετρικά σχήματα κ.λ.π. καθώς και στις έννοιες με τις οποίες είναι αυτά φορτισμένα, αποτελούν πλευρές, μέρη, της υπόστασης του. Μπορούν μεν να θεωρηθούν αυτές Δομικές, πλευρές Ουσίας, δεν είναι όμως επαρκείς για να δικαιώσουν την ύπαρξη του.
Εάν τα γεωμετρικά, μαθηματικά και λοιπά στοιχεία αποτελούν το Όλο του έργου, τότε αυτό είναι Κατασκευή. Παρεμπιπτόντως, το ίδιο ισχύει και για τη μίμηση ως αυτοσκοπός.
Το έργο Τέχνης οφείλει να πολώνεται ανάμεσα στην Αφαίρεση και τον Ρεαλισμό. Πιο σωστά να "κινείται" από το μερικό (Ατομικότητα) στο Όλο (Καθολικότητα) κι αντίστροφα.
Το Συγκεκριμένο είναι συνδυασμός Αφαιρέσεων. Μ' αυτήν την έννοια, Ρεαλισμός εδώ σημαίνει την Έννοια της αδιαμφισβήτητης Ατομικότητας (ιδιαιτερότητας) που πρέπει να ενυπάρχει στο υλικό σώμα του έργου (γιατί ως τέτοιο υπάρχει ούτως ή άλλως) κι αναδεικνύεται από τον πρωτότυπο συνδυασμό των Αφαιρέσεων και Όχι από το θέμα ή την απεικόνιση γνώριμων αντικειμένων.
Ως εκ τούτου, οι γεωμετρικές, μαθηματικές κ.λ.π. αποτυπώσεις δεν μπορούν να έχουν την σαφήνεια επιστημονικής διατύπωσης.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 4: Η κριτική ματιά των πάντων που καλλιεργεί η Τέχνη μέσω του Αισθητικού Μέτρου, περιλαμβάνει και αυτήν την ίδια. Το Αισθητικό Μέτρο που προβάλλει ένα έργο Τέχνης είναι πρώτ' απ' όλα μέτρο του ίδιου του έργου Τέχνης, αναφέρεται σ' αυτό. Χωρίς αυτήν την ιδιότητα το έργο γίνεται απεικόνιση πραγμάτων ή ιδεών, αυτό που λέμε: "φιλολογικό", "εννοιολογικό", "σημειολογικό", "προπαγανδιστικό", "κατασκευή" κ.λ.π.. Του λείπει το "καθεαυτό και για τον εαυτό του" που το ορίζει ως Ύπαρξη.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 5:Ωραίο: Αυτό που θέλγει τις αισθήσεις και δημιουργεί το συναίσθημα της εν δυνάμει ταύτισης με το Απόλυτο = Πληρότητα, Αυτάρκεια. Απελευθερωμένο από κάθε είδους Μόδα, παράγεται από τον Ιδιαίτερο Συνδυασμό Φιλοσοφικών, Ηθικών και Ιστορικών Αξιών μετουσιωμένων στη Γλώσσα των Πλαστικών Αξιών της Τέχνης που ως Αντικειμενική Εικόνα Αποκαλύπτει, Βεβαιώνει την πραγματικότητα τους. Το Ωραίο προβληματίζει γιατί η Νόηση θέλει να μεταμορφώσει την Αποκάλυψη σε σταθερή Γνώση.